بهناز صفری – گروه معدن: در دنیای امروز دیگر ساخت کارخانه‌های فرآوری به‌ویژه در حوزه‌های پرکاربردی مثل مس، سرب یا روی کار چندان پیچیده‌ای به نظر نمی‌رسد و شرکت‌های زیادی درایران و دنیا ادعای توانایی طراحی این مجموعه‌ها را دارند،
ادعایی که بستگی به تعریف ما از یک کارخانه فرآوری دارد. از دید خیلی از این شرکت‌ها و کارفرمایان، کارخانه‌ای که بتواند خاک معدنی را به ماده با ارزشی تبدیل کند «کارخانه فرآوری» تعریف می‌شود؛ تعریف ناقصی که دلیل حضور تعداد زیادی از سازندگان و طراحان بی‌کیفیت و البته ارزان‌قیمت از چین، هند و… در ایران شده است. امروزه در دنیای مدرن تعریف کارخانه فرآوری تغییر کرده است. این تغییر تعریف بر مبنای نیازهای جدید بشر و همگام با تغییرات جدید فناوری اتفاق افتاده است. تعریف جدید، کارخانه فرآوری را محلی برای استحصال حداکثری ماده با ارزش از خاک معدنی با کمترین مقدار مصرف انرژی، آب و نیز حداقل تاثیرات مخرب زیست‌محیطی می‌داند. ناگفته پیداست تمام اصول تعریف جدید همان معضلات امروز صنعت فرآوری ایران به‌ویژه در حوزه‌های پر کاربرد مس، سرب، روی و آهن است به همین دلیل شناسایی مشکلات و ارائه راه‌حل‌های مناسب می‌تواند راهی پیش روی صنایع معدنی گوناگون باشد.
کمبود آب و برق، مشکل فرآوری در ایران
زمانی که در کشوری برای فرآوری محصولات معدنی مشکلات عدیده‌ای وجود داشته باشد و نتوان عملیات فرآوری را با موفقیت انجام داد قیمت تمام‌شده محصولات افزایش می‌یابد.
سید احمد مشکانی، استاد دانشگاه درباره مشکلات فرآوری درایران به صمت می‌گوید: کمبود آب و برق درایران ازجمله مشکلاتی است که در بحث فرآوری معضلات فراوانی را در کشور ایجاد می‌کند بنابراین زمانی که فرآوری به خوبی انجام نشود قیمت تمام‌شده محصولات افزایش می‌یابد که این مسئله هم تبعات گوناگونی به همراه خواهد داشت.
وی ادامه می‌دهد: مشکلات فرآوری در ایران به چند بخش عمده تقسیم می‌شود که مهم‌ترین آنها این است که باید قسمت اعظم کارخانه‌های خوب فرآوری، دردست دولت قرار گیرد زیرا کارخانه‌های خصوصی با ظرفیت بالا فعالیت‌های مربوط به فرآوری را انجام نمی‌دهند.وی تصریح می‌کند: در بخش خصوصی نگرانی‌هایی مانند اتمام ذخیره یا کم شدن عیارمواد، هزینه‌های استخراج و حمل ماده معدنی، پایین آمدن قیمت فلزات، قدیمی بودن بعضی ازکارخانه‌ها و استفاده نکردن از فناوری نوین وجود دارد. به گفته وی، بسته بودن محیط‌های خصوصی و دولتی نسبت به هزینه‌های بالای فرآوری به خاطر تولید نکردن بخشی از مواد شیمیایی در داخل کشور از دیگر مشکلاتی است که محدودیت‌هایی را برای بخش‌هایی گوناگون ایجاد می‌کند.
مشکلات فرآوری برطرف شود
اکبر حضرتی، فعال معدنی نیز درباره مشکلاتی که درحوزه فرآوری ایران وجود دارد به صمت می‌گوید: مشکلات فرآوری درایران دلایل گوناگونی دارد که از مهم‌ترین آنها می‌توان به تامین نبودن مواد معدنی به شکل کامل اشاره کرد.وی می‌افزاید: از سوی دیگر نوساناتی که در قیمت مواد خام و نبود آب کافی برای فرآوری در استان‌هایی معدنی وجود دارد محدودیت‌های فراوانی را در این حوزه به وجود می‌آورد. وی خاطرنشان می‌کند: همچنین قیمت بالای مواد اولیه مورد استفاده درکارخانه و طمع دسترسی به پول بدون دردسر ازدیگر مواردی است که در این زمینه از اهمیت فراوانی برخوردار است و باید در این‌باره تمهیدات اساسی اندیشیده شود.وی خاطرنشان می‌کند: توانایی بخش خصوصی برای رقابت با بخش دولتی در تامین مواد خام اولیه معدنی و بازار محصولات بسیار کمتر است به همین دلیل این مسئله چالش‌های فراوانی را ایجاد می‌کند. وی تاکید می‌کند: بنابراین آنچه در بخش معدن و صنایع معدنی کشور باید مورد توجه قرار گیرد بحث فرآوری در این حوزه است زیرا فرآوری است که به مواد معدنی ارزش‌افزوده مضاعفی بخشیده و باعث ارزشمند شدن آنها می‌شود بر این اساس باید موانعی که در این بخش وجود دارد برداشته شده و تمام امکانات برای احداث کارخانه‌های فرآوری فراهم شود.
(بهناز صفری – گروه معدن – برگرفته از روزنامه صمت مورخ 1394/06/21)
