حامد شایگان – گروه معدن: در سیاست‌های کلی برنامه ششم توسعه که از سوی رهبر معظم انقلاب اعلام شده ۲ بند به بخش معدن اختصاص دارد. کارشناسان معتقدند اجرای این ۲ بند در ایجاد اشتغال و درآمدزایی کشور نقش موثری ایفا خواهد کرد.
چند روز پیش از سوی دفتر رهبر معظم انقلاب سیاست‌های کلی برنامه ششم توسعه در ۸۰ بند ابلاغ شد. بند ۲۶ و ۲۹ آن به طور صریح به بخش معدن تاکید دارد. بند ۲۶سیاست‌های ابلاغی، به افزایش ارزش‌افزوده بخش‌های صنعت، معدن و صنایع معدنی و افزایش صادرات محصولات آن با اجرای سیاست‌های کلی صنعت و معدن پرداخته و همچنین بند ۲۹ اولویت قرار دادن تامین مواد مورد نیاز صنایع داخلی کشور با تاکید بر تکمیل ظرفیت زنجیره ارزش‌افزوده مواد معدنی و اجرای بند ۳ سیاست‌های کلی معدن مود توجه قرار داده است.
دولت پایبند به اجرا
پایبندی دولت به اجرای برنامه ششم توسعه یکی از مواردی است که متضمن برنامه‌ریزی استراتژیک براساس بندهای این برنامه است. چراکه برنامه پنجم توسعه از سوی دولت دهم مورد بی‌توجهی قرار گرفت بود در نهایت اجرای تمام استراتژی‌های پایین‌دستی را دچار چالش کرد. یک عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی درباره برنامه ششم توسعه به صمت گفت: در بخش معدن مفاهیم کلی وجود دارد که دفتر رهبر معظم انقلاب، سیاست‌های کلی برنامه پنجم توسعه را برپایه آن ابلاغ کرده است. درواقع تاکید بر تکمیل زنجیره ارزش‌افزوده مواد معدنی در کشوری که از نیروی‌انسانی کافی برخوردار است نه‌تنها در ایجاد اشتغال و درآمدزایی کمک می‌کند بلکه گام مهمی در تامین نیاز داخلی کشور است. موید حسینی صدر با اشاره به ویژگی‌های معدنی کشور ادامه داد: در کشور نه‌تنها نیروی‌انسانی متخصص وجود دارد، بلکه بهره‌گیری از انرژی ارزانقیمت، ذخایر معدنی و قرار گرفتن در یک موقعیت استراتژیک برای صادرات، اقدام برای تقویت صنایع معدنی پایین‌دست معدنی را مورد تاکید قرار می‌دهد. هم‌اکنون تنها ۱۰ درصد از مواد معدنی کشور بهره‌برداری شده و کمتر از ۱۵ درصد از گستره کشور مورد اکتشاف قرار گرفته است. حال اگر به‌دنبال اجرای اقتصاد مقاومتی در کشور هستیم تقویت بخش معدن می‌تواند در اجرای آن موثر باشد. او درباره اولویت‌های معدنی برنامه ششم توسعه افزود: در برنامه ششم علاوه بر تاکید بر اکتشافات به منظور تامین مواد اولیه در تکمیل زنجیره ارزش صنایع پایین‌دستی معدن، آمده که حمل‌ونقل نیز باید توسعه یابد تا هزینه‌های جابه‌جایی مواد معدنی کاهش پیدا کند. همچنین از آنجایی که مواد معدنی حجم بالایی دارد با شناسایی بازارهای هدف باید صنایع مرتبط در مکان‌های مناسبی جانمایی شده تا با کمترین هزینه حمل محصولات تولید و به بازار انتقال داده شود. حسینی صدر با نگاهی به برنامه پنجم توسعه تصریح کرد: دولت قبل به جای اینکه به اجرای برنامه پنجم توسعه پایبند باشد به صورت سلیقه‌ای قوانین را اجرا می‌کرد و این بی‌توجهی به برنامه‌های تدوین شده در زمینه چشم‌انداز ۲۰ ساله، در تدوین برنامه ششم توسعه نیز مشکلاتی ایجاد خواهد کرد. حال در برنامه ششم باید ضمن ارائه مشوق‌ها برای تقویت سرمایه‌گذاری در بخش معدن، تسهیلات ارزانقیمت نیز باید داده شود. همچنین با دادن تخفیف‌های در بهره‌مالکانه و… میزان رقابت‌پذیری تولیدات معدنی به حداکثر برسد. یک عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی با تاکید حمایت دولت از کارگران معادن در برنامه ششم توسعه اضافه کرد: اگر چالش کارفرمایان نسبت به مواردی همچون بیمه کارگران، عیدی و… کم شود، به‌طور قطع آنها می‌توانند در برنامه‌های توسعه‌ای نقش موثرتری ایفا کنند، به همین دلیل دولت باید در برنامه ششم بیمه و عیدی واحدهای تولیدی را برعهده بگیرد.
ارائه مشوق برای تقویت ارزش‌افزوده
یک استاد معدنی با تایید این موضوع که اجرایی شدن بندهای ۲۶ و ۲۹ سیاست‌های کلی ابلاغی برنامه ششم توسعه گام مهمی در تقویت بخش معدن خواهد بود به صمت گفت: ایجاد ارزش‌افزوده در مواد معدنی یکی از مواردی است که در سیاست ابلاغی مورد تاکید قرار گرفته است. موضوعی که در برنامه پنجم این‌گونه مورد تاکید نبوده است و اجرایی شدن آن در اشتغال کشور نقش موثری دارد. از سوی دیگر تقویت تولیدات صنایع پایین‌دستی به پاسخگویی به نیاز داخل و کاهش واردات می‌انجامد و اجرایی شدن آن در توسعه و رشد اقتصادی نقش مهمی ایفا می‌کند.احمد مشکانی با اشاره به مواردی که در افزایش ارزش‌افزوده مواد معدنی موثر است، ادامه داد: توسعه زیرساخت‌ها و انتقال فناوری‌های جدید، تامین منابع مالی با تسهیلات کم‌بهره و همچنین دانش فنی برای افزایش بهره‌وری از عواملی است که در ایجاد ارزش‌افزوده مواد معدنی نقش موثری دارند. بنابراین دولت باید برنامه‌ها را برای تقویت این بخش هدایت کند.وی با نگاهی به بند ۲۹ سیاست‌های کلی برنامه ششم توسعه ادامه داد: برای تامین مواد اولیه صنایع مورد نیاز کشور علاوه بر اینکه باید اکتشافات توسعه پیدا کند باید مطالعات لازم نیز انجام شود، زیرا در برخی مواد معدنی مانند بوکسیت ذخایر کشور از عیار مناسبی برخوردار نیستند و باید واردات همچنان ادامه داشته باشد. بوکسیت معادن ایران عیاری بین ۲۰ تا ۲۵ دارد که صنایع پایین‌دستی بوکسیت معادن ایران را با بوکسیت وارداتی ترکیب می‌کنند تا عیار متوسطی به دست‌اید و تولیدات معادن ایران قابل استفاده باشد. از این‌رو تقویت صنایع با تلاش برای خودکفایی کشور با نگاهی به راهکارها از اولویت‌های برنامه ششم توسعه باید قرار گیرد.
(حامد شایگان- گروه معدن – برگرفته از روزنامه صمت مورخ 1394/04/15)
