تاریخچه سازمان
منابع طبیعی هر کشور همراه با نیروی انسانی، زیربنای توسعه اقتصادی آن است. اما در بین منابع طبیعی، ذخایر مواد معدنی در زمره منابع تجدید ناپذیر به حساب می آید که استفاده از آنها منجر به کاهش آنها شده است. لذا بکارگیری بهترین شیوه های علمی و رعایت اصول و قواعدفنی و مهندسی به منظور افزایش بهره وری منابع معدنی اهمیت زیادی دارد.
قانون نظام مهندسی معدن اساساً به همین منظور تدوین شده و در تاریخ بیست و پنج بهمن ماه سال 1379به تصویب مجلس رسیده و آیین نامه اجرایی آن نیز در تاریخ بیست و نهم خرداد 1381 به تصویب هیأت وزیران رسیده است.
طبق تعاریف ماده 1 قانون، نظام مهندسی معدن عبارت از مجموعه تشکیلات، سازمان ها، تشکل های صنفی، مهندسی و حرفه ای، اشخاص حقیقی و حقوقی و مجموعه قوانین، مقررات، آیین نامه ها و استانداردها در بخش معدن است. حرفه های مهندسی معدن شامل حرفه های مهندسی، کارشناسی و کاردانی مرتبط با فعالیتهای معدنی است.
فعالیتهای معدنی شامل کلیه عملیات پی جویی برای یافتن کانسارها و اکتشاف و استخراج معدن و کانه آرایی کانسنگ و فرآوری مواد معدنی و متالورژی استخراجی است.
برای مشارکت هرچه بیشتر مهندسان در انتظام امور حرفه ای خود و برای تحقق قسمتی از اهداف این قانون، طبق ماده 3 قانون، در سطح کشور تأسیس سازمان نظام مهندسی معدن و در هر استان تشکیل سازمان نظام مهندسی معدن استان پیش بینی شده است.
وزارت صنایع و معادن در نیمه دوم سال 1381 تأسیس سازمان را اعلام و عضوگیری برای تشکیل سازمان استان ها را آغاز کرد.
مرحله اول انتخاب اعضای هیأت مدیره سازمان استان ها در اسفندماه 1381 در 9 استان و مرحله دوم آن در ماههای اول سال 1382 در بقیه استان های کشور انجام شد و سازمانهای استانها رسماً فعالیت خود را آغاز کردند.
اولین هیأت عمومی سازمان در استان تهران، مرکب از اعضای هیأت مدیره تمام سازمان استان ها، اول خردادماه 1382 در تهران تشکیل شد و اعضای شورای مرکزی سازمان را تعیین کرد. با معرفی شورای مرکزی، رئیس سازمان توسط وزیر صنایع و معادن انتخاب شد و حکم خود را از رئیس جمهور دریافت کرد.اجلاس هیأت عمومی همه ساله در تیرماه برگزار می شود.
رشته های اصلی سازمان نظام مهندسی معدن
رشته‌های اصلی كه در این نظام شامل می‌شود عبارتند از معدن، زمین شناسی، نقشه برداری و متالوژی با گرایش استخراجی این نظام راه را برای حضور برخی رشته ها كه می توانند از اطلاعات علمی خود در راستای این اهداف استفاده كنند باز گذاشته است. به همین خاطر فارغ التحصیلان رشته های مهندسی برق، مهندسی مکانیک، مهندسی کامپیوتر، مهندسی صنایع، مهندسی شیمی، مهندسی مواد، محیط زیست، ژئوفیزیک که از حدود یک سال قبل در فعالیت های معدنی موضوع قانون، شاغل بودند می توانند عضو سازمان نظام مهندسی معدن شوند.
اهداف و وظایف سازمان چیست؟
این سازمان با رویكرد حفظ و افزایش بهره وری منابع معدنی که سرمایه های ملی تجدید ناپذیر هستند و تامین موجبات رشد و اعتلای مهندسی معدن در کشور و در كنار آن بالا بردن کیفیت خدمات مهندسی و نظارت بر حسن اجرای خدمات تشكیل شده است. ارتقای دانش فنی صاحبان حرفه ها در بخش معدن از دیگر هداف این سازمان است.
این سازمان وضع مقررات به منظور اطمینان از رعایت اصول ایمنی، بهداشت، بهره دهی مناسب، حفظ محیط زیست، صرفه اقتصادی و نظارت بر اجرای آن و فراهم ساختن زمینه همکاری میان وزارت صنایع و معادن و تشکلهای مهندسی، حرفه ای و صنعتی در بخش معدن، ایجاد زمینه های مشارکت صاحبان حرفه های مهندسی معدن در تهیه و اجرای طرح‌های توسعه و عمرانی کشور، ایجاد و تحکیم روابط حرفه ای در سطح ملی و بین المللی و معرفی نمایندگان برای شرکت در مجامع علمی و فنی را از وظایف خود می داند و عملكرد خود را بر این راستا تدوین كرده است.
ارکان سازمانی
ارکان سازمان در سطح کلی طبق آیین نامه اجرایی قانون تشکیل شده و در سطوح جزئی تر در سازمان مرکزی و سازمان استان ها طبق نظام نامه ها ودستورالعمل های مصوب شورای مرکزی، تشکیل می شود.
دوره فعلی این سازمان كه دوره پنجم خود را پشت سر می گذارد با افراد زیر سازماندهی شده است.
رییس سازمان: نادعلی اسماعیلی دهج
دبیر اجرایی شورای مرکزی: رضا بستامی
منشی شورای مرکزی: اسماعیل توتونچی
اعضای شورای مرکزی:
نادعلی اسماعیلی دهج- رضا بستامی- عباس دلالی اصفهانی- شیدا سیدی- سیدنعمت اله حقیقی- سید رسول حسینی- شهرام مبصر- مجیداسماعیل گوهری- بهروز قادری
رئیس سازمان نظام مهندسی معدن کشور:
ما بازوی اجرایی وزارت خانه هستیم
سازمان نظام مهندسی معدن، سازمانی جوان است و اکنون حدود 36 هزار نفرعضو دارد که خیلی از کارهای غیرحاکمیتی وزارت صنعت، معدن و تجارت را بر عهده گرفته است. نادعلی اسماعیلی دهج، رئیس سازمان نظام مهندسی معدن کشور از زمان انتصاب در این جایگاه تلاش‌های قابل تقدیری در این حوزه انجام داده است.
رئیس سازمان نظام مهندسی معدن کشور از عملکرد این سازمان راضی است و در این خصوص به خبرنگار فولادنیوز گفت: از برنامه های اجرایی سازمان به صورت نسبی رضایت دارم. این در شرایطی است که در سال‌های گذشته برخی استانها به این نهاد توجه چندانی نداشتند اما در حال حاضر این سازمان به صورت استانی و به عنوان عضوی موثر در همه جلسات استانداری شرکت دارند.
اسماعیلی دهج افزود: اجرای صحیح قوانین از اهداف ماست. هرچند که برخی ناهماهنگی ها همچنان وجود دارد و برنامه در سازمان این است که در آینده تمامی نقص ها برطرف شود.
وی در خصوص تلاش های سازمان در حوزه آموزش گفت: دوستانی که در این سازمان برای آموزش حضور پیدا می کنند باید در راستای کسب علم بیشتر تلاش کنند و برای عملی کردن دانش خود به سازمان تکیه کنند.
دهج ادامه داد: در کنار اهدافی که در تمام ادوار انجام شده در این دوره، نظارت بر مسئول فنی از وظایف ماست و به صورت ادواری از این افراد گزارش می گیریم و اگر خطایی دیده شود متعاقبا در شورای عالی گزارش داده می شود. در کتار آن اگر اشتباهی صورت گیرد، در کنار مسئول فنی، نظام مهندسی هم مورد سوال قرار می گیرد.
وی با اشاره به اینکه وزیر صنعت، معدن و تجارت بر اجرای فعالیتهای مختلف بخش معدن از سوی سازمان نظام مهندسی معدن تاکید دارد افزود: اجرای فعالیتهای سازمان نظام مهندسی معدن با درنظر گرفتن قوانین و مقررات می‌تواند وزارت صنعت، معدن و تجارت را بر ادامه همکاری و واگذاری برخی از امور این وزارتخانه به ما، مطمئن سازد. بعلاوه اینکه چه در دوره آقای نعمت زاده و چه در دوره جاری با حضور آقای شریعتمداری، نظام مهندسی به عنوان مجموعه زیر نظر وزارت صنعت در نظر گرفته شده و به عنوان بازوی اجرایی وزارت خانه به آن بها داده شده است.
رئیس سازمان نظام مهندسی معدن کشور در ادامه سخنانش عنوان کرد: ما موافق انتخاب ناظر از طرف دولت هستیم. نظام مهندسی سازمانی قانونمند است که نظارت عالی آن توسط وزارتخانه انجام می شود و ما از این تعامل عالی راضی هستیم.
وی از تعامل سازمان با ایمیدرو سخن گفت و تصریح کرد: ما تعامل خوبی با ایمیدرو داریم و این سازمان کار صندوق بیمه و حوزه آموزش را به ما محول کرده و ما هم به عنوان هدف در نظر داریم با درستکاری در این مورد رضایت مردم را جلب کینم و مردم را از نامه بازی دور کنیم. هدف نظام مهندسی، بخشی نظام مند بر مبنای قوانین است و در این مسیر در حرکتیم.
مدیر آموزش نظام مهندسی استان تهران:
MBA معدنی در دستور كار است
مدیر آموزش نظام مهندسی استان تهران در خصوص عملكرد این سازمان به خبرنگار فولادنیوز عنوان كرد: این سازمان بیشتر بر بخش اكتشاف و استخراج تمركز دارد و وارد مرحله تولیئ و فرآوری نمی شود. پس از كسب پروانه اكتشاف برای معادن این سازمان موظف است بر حسن انجام فرآیند اكتشاف، نوع عملكرد و صحت كار و تغییرات و به روز رسانی كار و متناسب بودن با تكنولوژی روز دنیا نظارت داشته باشد.
كوروش شعبانی ادامه داد: این رویكرد به لحاظ مهندسی موثر است و هرچند كه نقش حمایتی ندارد . سازمان نظام مهندسی در تلاش است با آموزش تخصصی و عملیاتی ، مهندسین را با علم روز و عملكرد درست آشنا سازد.
وی ادامه داد: دانشگاهها در خصوص آموزش تئوریك برای این افراد خولب عمل می كنند. نقش نظام مهندسی در ادامه كار دانشگاهها و تمركز روی بخش عملی اموزش برای مهندسین معدن است. شعبانی عملكرد این سازمان را اینگونه تشریح كرد: سازمان نظام مهندسی در شهرستانها عملكرد قابل قبولی داشته بعلاوه اینكه در تهران كاملا خوب عمل كرده است. این سازمان در تهران با برگزاری كارگاه‌های آموزشی تحت عنوان پنل آموزش بصورت ماهانه و به صورت متوسط 15 بار در سال فعالیت مناسبی داشته است.
شعبانی ادامه داد: سازمان نظام مهندسی تنها برای تازه واردان نیست بلكه افراد با تجربه نیز برای بازآموزی و آموزشهای نوین هدف كار ما هستند. ما علم روز و تكنولوژی نوین برای بخش اكتشاف را به این افراد معرفی می كنیم تا در دوره های باز آموزی اصولی تر عمل كنند و وظایف و مسئولیتهایشان یادآوری شود.
كوروش شعبانی برانامه های دیگری كه برای این سازمان در دست بررسی است را اینطور معرفی كرد: در كمیته آموزش و پژوهش سازمان، مدیریت كسب و كار در معدن (MBA معدنی) تعریف شده كه در تلاشند با كمك دانشگاهها این بحث در كارگروهی كه توسط سازمان تشكیل شده پیش رود. این موضوع در مرحله مقدماتی و در حال پیشرفت است.
همکاری سازمان نظام مهندسی معدن با نظام آموزشی دانشگاهی
در حالی که موضوع اشتغال در حوزه معدن برای فارغ‌التحصیلان این رشته به یک چالش تبدیل شده است، مدیر آموزش نظام مهندسی استان تهران از تصمیم برای همکاری این سازمان برای تدوین کتب درسی خبر داد.
کوروش شعبانی در گفت‌وگو با فولادنیوز، با تاکید بر لزوم کاربردی کردن آموزش‌ها در سطوح دانشگاهی، گفت: متاسفانه فارغ‌التحصیلان رشته‌هایی مانند معدن که باید بعد از فارغ‌التحصیلی سریعا وارد کار شوند از مهارت لازم برای ورود به فضای کار برخوردار نیستند.
مدیر آموزش نظام مهندسی استان تهران در ادامه با بیان اینکه در هر رشته‌ای باید متخصصین آن رشته در تدوین کتب درسی دخیل باشند، ادامه داد: برای رشته‌های تخصصی بی‌شک در هر حوزه ارگانی مانند نظام مهندسی معدن باید در تدوین شیوه‌های آموزشی مورد مشورت قرار بگیرد، چراکه آنها نیازهای آن رشته و مسیرهایی را که به اشتغال منتهی می‌شود را می‌شناسند و می‌تواند برای بهینه‌سازی آموزش و تربیت نیروی متخصص و کارآمد کمک کنند.
وی در ادامه با اشاره به تصمیمی که برای بهبود وضعیت فارغ‌التحصیلان این رشته گرفته شده است، اظهار کرد: کمیته آموزش سازمان نظام مهندسی استان تهران در نظر دارد تا با ارائه پیشنهاداتی برای اضافه شدن دوره‌های کارآموزی به عنوان ترم تحصیلی به رشته‌های دانشگاهی مربوط به حوزه معدن به وزارت علوم موضوع کارورزی را در این رشته به صورت جدی مطرح کند.
مدیر آموزش نظام مهندسی استان تهران در خصوص نحوه آموزش مهندسین معدن، تصریح کرد: تمام دانشجویان معدن نیاز به کارورزی دارند اما به علت آنکه این رشته رشته‌ای سخت و خشن است معمولا زیربار کار دوره‌های کارآموزی بدون دستمزد نمی‌روند، در حالی که حتی باید این را در نظر گرفت که بحث مهارت‌آموزی موضوعی است فراتر از کارآموزی که فقط در شرایط کار جدی و واقعی منجر به درآمد حاصل می‌شود.
شعبانی افزود: برای تصمیمی که کمیته آموزش سازمان نظام مهندسی استان تهران گرفته شده نیاز است طرح را به سازمان نظام مهندسی کشور ارائه دهیم و از آن طریق این پیشنهاد به طور رسمی در وزارت علوم مطرح شود.
سازمان نظام مهندسی در استانها یکپارچگی ندارد
یك كارشناس حوزه معدن در خصوص ارزیابی این سازمان به خبرنگار فولادنیوز عنوان كرد: این سازمان اهداف سازنده ای دارد كه باید در آن دو موضوع برای ارتقا كیفیت كارش مورد بررسی قرار گیرد،در ابتدا این امر كه سازمان نظام مهندسی به عنوان تشكل خصوصی نباید برای ریاست آن از طرف دولت تعیین كننده داشته باشد بلكه براساس آرا اعضای خود نظام باید صورت پذیرد. بعلاوه اینكه یك عدم یكپارچگی بین استانها در این نظام وجود دارد. در حالیكه نظام كل تصمیمات درست و واحدی برای تمام استانها در نظر می گیرد نظام جزء متفاوت عمل می كند.
سید احمد مشكانی، رئیس گروه زرمش در ادامه عنوان كرد: با توجه به اینكه یك دانش آموخته تازه وارد به دنیای كا،سابقه كاری ندارد و بخش دولتی استخدامی ندارد و خصوصی نیز برپایه سابقه كار جذب نیرو میكند،سازمان نظام مهندسی فضای كسب تجربه را برای فارغ التحصیلان فراهم می كند.
وی در ادامه كند : برای نمونه سازمان نظام مهندسی تهران عملكرد خوبی داشته و پنل های آموزشی مناسبی برگزار كرده بعلاوه اینكه سفرهای آموزشی را هم به آن اضافه نموده اس. كه بسیار آموزنده و كاربردی است.
مشكانی در ادامه برای اهداف نظام پیشنهاداتی به فولادنیوز ارائه كرد و گفت: این سازمان از حقوق معدنكاران دفاع می كندو كمك می كند تا سرمایه سرمایه گذاران معدنی حفظ شود. كه البته این امر باید پررنگ تر شود. این سازمان افراد زبده برای حفظ معادن و سرمایه ها تربیت می كند. و گام موثر دیگر این سازمان باید ارتباط دهی صنعت و معدن باشد كه باید قوت بگیرد،هرچند كه آغاز شده است .
وی در آخر اضافه كرد: كار جدید و درستی كه توسط نظام مهندسی آغاز شده بررسی قوانین معدنی و پیدا كردن نقص های آن است. این سازمان قانونهای مناسب تر را به عنوان پیشنهاد به وزارت صنعت برای تغییرات ارائه می دهد. (روزنامه فولادنیوز مورخ 1396/10/04)
