ذخایر
ذخایر مس در محیط‌های گوناگونی در سراسر جهان یافت می‌شوند. در مقیاس جهانی ذخایر گرمابی از بالاترین اهمیت برخوردار می‌باشند، اگرچه ذخایر ماگمایی (مرتبط با ماگما، سنگ‌های ذوب شده و سیالات منشا گرفته از بخش‌های عمیق داخل و یا زیر پوسته.) و برون‌زاد (معرف کانی‌هایی که داخل زمین و تحت تاثیر سیالات فرو رونده تشکیل می‌شوند، به طور مثال آب باران نفوذی که باعث فروشست می‌شود.) نیز در مقیاس کوچک‌تر قابل توجه هستند (جدول زیر). شمار زیادی از انواع ذخایر مواد معدنی مس را در مقادیر مختلفی در بر دارند. اگرچه، این ذخایر دارای اهمیت اقتصادی محدود می‌باشند.
|
خلاصه‌ای از انواع ذخایر اصلی مس |
|||
| نوع ذخیره | مترادف‌ها | توصیف | مثال |
| پورفیری | بزرگ و نسبتا کم عیار، کانی‌سازی به فرم افشان (قطعات دانه‌ریز و کوچک کانه که داخل سنگ پراکنده شده باشد.) یا رگچه‌ای (شبکه‌ای از تعداد زیادی رگه‌ها که همدیگر را قطع می‌کنند.) مرتبط با توده نفوذی (توده‌ای از سنگ‌های آذرین که داخل سنگ‌های از قبل ایجاد شده قرار می‌گیرد.) | معادن چوکی کاماتا و اسکوندیدا، شیلی معدن بینگهام کنیون، ایالات متحده آمریکا معدن گرسبرگ، اندونزی |
|
| با میزبان رسوبی | مس با میزبان شیلی، مس چینه‌سان، تیپ کوپفرشیفر، تیپ آفریقای مرکزی | چینه‌کران، به صورت کانی‌سازی افشان مس در سنگ‌های رسوبی مختلف | معدن نچانگا، زامبیا معدن لوبین، لهستان معدن وایت پاین، ایالات متحده آمریکا |
| سرخ‌لایه | میزبان ماسه‌سنگی، لایه‌های قرمز قاره‌ای، مس بازالتی، مس با میزبانی آتش‌فشانی، مس‌های مانتو | کانی‌سازی مس در زون‌های اکسیدی واقع در سنگ‌های رسوبی (S) و آتش‌فشانی (V) | معدن ژزکازگان (S)، قزاقستان معدن مانتوس بلانکوس (V)، شیلی |
| سولفید توده‌ای آتش‌فشان‌زاد | مرتبط با آتش‌فشان‌ها، ذخایر سولفید توده‌ای با میزبان آتش‌فشانی – رسوبی | کانی‌سازی با میزبان سکانس‌های رسوبی- آتش‌فشانی زیردریایی | معادن بثرست و کید کریک، کانادا ریوتینتو، اسپانیا |
| ذخایر سولفیدی ماگمایی | تمرکز سولفیدهای مرتبط با سنگ‌های مختلف ماگمایی مافیک و اولترا مافیک | معادن سادبری و ویسی‌بی، کانادا معدن نوریلسک، روسیه معدن کامبالدا، استرالیا |
|
| اگزالاتیو رسوبی (SEDEX) | توده‌هایی از ذخایر سولفیدی چندفلزی مرتبط با سیالات گرمابی خارج شده از حوزه‌های رسوبی بدون منشا آتش‌فشانی مشهود | معادن بروکن هیل و مک آرتور ریور، استرالیا معدن رد داگ، آلاسکا |
|
| اپی‌ترمال | رگه و رگچه‌ها و برش‌های مرتبط با سیستم‌های گرمابی دما پایین و در ارتباط با فعالیتهای آتش‌فشانی نزدیک به سطح یا کم عمق | معدن ال ایندیو، شیلی معدن لپانتو، فیلیپین معدن مونی‌وا، میانمار |
|
| اسکارن‌های مس | ذخایر مس در همبری متاتوسوماتیک | کانی‌سازی شکل گرفته توسط دگرسانی‌های شیمیایی مرتبط با توده‌های نفوذی داخل سنگ‌های کربناته | معدن اوک تدی، پاپوآ گینه‌نو معدن کنیون کاپر، ایالات متحده آمریکا معدن روزیتا، جمهوری نیکاراگوئه |
| ذخایر رگه‌ای | رگه‌های پلی‌متال | ساختارهای محتوی کانی‌سازی با منشا مختلف که اغلب در امتداد شکستگی‌هایی با عرض چند سانتی‌متر تا چند ده متر گسترش دارند | معدن ال ایندیو، شیلی معدن کاپر هیلز، استرالیا معدن بیوت، ایالات متحده آمریکا |
| سوپرژن | غنی‌شدگی طبیعی به طور ثانویه و برجا در کانی‌سازی اولیه | معدن اردنت، مغولستان معدن اسکوندیدا، شیلی معدن سرچشمه، ایران |
|
منبع: British Geological Survey, Natural Environment research Council
گردآورنده: فرزانه فخامتی – بخش فنی گروه معدنی و بازرگانی زرمش
