طبقه‌بندی ذخایر اصلی
ذخایر سولفید توده‌ای آتش‌فشان‌زاد (VMS)
ذخایر VMS به علت پراکندگی گسترده، تناژ قابل توجه (1/0 تا 500 میلیون تن) و عیار نسبتا بالا، منبع با اهمیتی برای مس و سایر فلزات به حساب می‌آیند. فلزات گران‌بها، از قبیل نقره و طلا محصولات جانبی این نوع ذخایر می‌باشند. کان‌تن ذخایر VMS بزرگ بوده و به صورت لنزهای چینه‌کران و صفحه‌هایی روی کف دریا تشکیل می‌شود که ناشی از تخلیه سیالات هیدروترمال غنی از فلز است.
این ذخایر در محیط‌های تکتونیکی کششی از قبیل مراکز گسترش در بستر دریا و کمان‌های اقیانوسی با نمونه‌هایی در عهد حاضر تشکیل می‌گردند. بدنه یک توده سولفیدی چینه‌کران که تپه شکل می‌باشد معمولا به یک زون تغذیه کننده استوک‌ورکی منتهی می‌گردد. به طور کلی این ذخایر به وسیله تناوب‌های مشخص چینه‌شناسی داخل یک حوزه محدود می‌شوند و معمولا به صورت خوشه‌ای مشاهده می‌گردند.
ذخایر VMS بر اساس کانی‌شناسی می‌توانند به سه دسته اصلی تیپ‌های کروکو، بشی و قبرس تقسیم شوند. این ذخایر به طور قابل توجهی در اندازه متغیر می‌باشند اما معمولا دارای عیار بالا و تناژ پایین هستند. هرچند در این میان تعدادی ذخیره غول پیکر همچون ریو تینتو اسپانیا، که دارای حدود 250 میلیون تن ذخیره همراه با عیار 1 درصد مس، 2 درصد روی و یک درصد سرب می‌باشد مشاهده می‌شود (گالی و همکاران).
منبع: British Geological Survey, Natural Environment research Council
گردآوردنده: فرزانه فخامتی، بخش فنی گروه معدنی و بازرگانی زرمش
