ناصرخسرو در سفرنامه خود از قناتی پرآب سخن می‌راند با ۷۰۰ گز عمق و چهار فرسنگ طول؛ قناتی که گرد تاریخ باستان بر صورت دارد و در گناباد خراسان‌رضوی حفر شده است. از قنات قصبه گناباد با دو هزارو 500 سال قدمت با عنوان قدیمی‌ترین و پرآب‌ترین قنات جهان یاد می‌شود، با عمیق‌ترین مادرچاه جهان به عمق ۳۰۰ متر. قنات قصبه گناباد یکی از عجیب‌‌ترین دست‌سازه‌هایی است که باید آن را دید: در هزارتویی تاریک و عمیق که به دست معماران باستان آراسته شده و باستان‌شناسان داخلی و بررسی یافته‌های سفالین پراکنده در آن قنات، قصبه را به دوران هخامنشی نسبت می‌دهند. جز این کاریز هیچ چشمه یا رودی در منطقه بیابانی این شهر یافت نمی‌شود. همین قنات بود که سرانجام موجب شد زندگی در اطراف آنچنان رشد کند که گناباد به یکی از مهم‌ترین و پررفت‌و‌آمدترین شهرهای کشور تبدیل شود. در معماری این قنات بیش از ۴۷۰ حلقه چاه به کار رفته تا از کورشدن چاه‌ها به‌وسیله دشمنان هنگام حمله و همچنین کاهش وزن طناب در زمان حفر و تخلیه چاه‌ها جلوگیری شود که این روش از سال‌های دور به زنده‌ماندن قنات قصبه کمک کرده است.
گردآورنده: احمد کرمی – بخش فنی گروه معدنی و بازرگانی زرمش
