دهانه آتشفشانی راین در استان کرمان واقع است. در ۳۰ کیلومتری جنوب شرق شهر راین واقع در استان کرمان، در اطراف دهکده‌های قلعه حسنعلی، قلعه حیدر و توتک تعداد ۱۴ دهانه انفجاری وجود دارد. محققان در ابتدا این دهانه ها را محل برخورد سنگهای آسمانی می دانستند اما پس از تحقیقات بیشتر، آنها را دهانه های آتشفشانی تشخیص دادند که بین ۵۰۰۰ تا ۱۰۰۰۰ سال قبل فعال بوده اند. دهانه آتشفشانى به شکل هاى گرد و بیضى دیده مى شوند که بزرگترین آنها قطرى به اندازه ۱۲۰۰متر و ژرفایى نزدیک به ۳۰۰متر دارد. در نزدیکى این دهانه‌ها روانه‌هایى به چشم مى خورند که نبود آثار فرسایشى چشمگیر، نشانه جوان بودن آن‌هاست. بزرگترین دهانه در این منطقه ریختى بسیار نزدیک به ریخت دهانه هاى برخوردى (impact craters) دارد. منطقه قلعه حسنعلی در محل تلاقی سه گسل مهم که شاخه هایی از گسل نایبند، کوهبنان و کلمرد می باشند، قرار گرفته است . گویوویچ ۱۹۷۳ برای اولین بار این کراترها را محل برخورد سنگهای آسمانی ذکر کرد، میلتون ۱۹۷۶ و سپس سبزه‌ای ۱۳۶۳ آنها را کراترهای آتشفشانی دانستند. این کراترها بطور عمده دایره ای و بندرت بیضی شکل هستند که در اکثر آنها سولفات سدیم و یا کلرور سدیم وجود دارد که متاسفانه با بهره برداری غیر اصولی بسیاری از دهانه ها تخریب شده است .کراترها در سنگهای آتشفشانی ائوسن، آلگلومرای اولیگومیوسن و آبرفتهای کواترنر تشکیل شده‌اند. از ۱۴ کراتر منطقه فقط کراتر شماره ۹ سنگهای ماگمایی جوان و الترابازیک بیرون ریخته‌است. بد نیست بدانید قطر این دهانه آتشفشانی ۱۱۵۰ متر، ارتفاع لبه شرقی دهانه ۲۲۷۰ متر و ارتفاع لبه غربی دهانه ۲۳۳۵ متر می باشد. گفتنی است که نمک موجود در ته این کراتر از کیفیت و مرغوبیت بالای برخوردار است.
راه های دسترسی
از خروجی شهرستان راین به طرف درب بهشت، بعد از ۱۵ کیلومتر سمت چپ جاده مسیری فرعی وجود دارد بدون تابلو بعد از طی مسافت ۷ کیلومتر در جاده خاکی به روستای قلعه حسنعلی می رسیم با چهار خانوار جمعیت. مردمانی خونگرم و مهمان نواز که در حاشیه رودخانه زندگی می کنند.مردمانی که خیلی خوب دهانه آتشفشان را می شناسند و راهنمای خوبی برای رسیدن به آن هستند. در امتداد رودخانه بعد ازحدود ۵۰۰ متر باید به طرف شرق رفت و مسیر پاکوب کمرنگی را دنبال کرد . از روستا تا بالای دهانه آتشفشان (ارتفاع ۲۶۰۰) ۱ ساعت کوهپیمایی لازم است.دهانه آتشفشان (ارتفاع ۲۱۰۰) همانند کاسه ی بزرگی بین کوه های اطرافش قرار دارد و آب حاصل از بارندگی های فصلی به آن سرازیر می شود تا دریاچه نمکش جانی تازه گیرد و بعد از فصل بارش منبع درآمدی باشد برای اهالی روستا.
منبع: سایت https://www.irandeserts.com/
گردآورنده: مهندس سمیه احمدی – بخش فنی گروه معدنی و بازرگانی زرمش
