بدون هیچ تردیدی باید گفت که این بزرگوار پدر معدنکاری سرب و روی نوین در ایران است. مهندس مرتضی رستگار جواهری در سال 1291 خورشیدی در یکی از خانواده های اصیل و کهن اصفهان دیده به جهان گشود.منزل مسکونی خانوادگی و محل تولد وی یکی از ابنیه های فاخر و مجلل آن شهر بود که به سبک قدیمی و سنتی ایران بنا شتده بود و بعد ها به بیمارستان احمدی تبدیل شد.جد پدری مهندس رستگار حاج میرزا محمد هادی جواهری اولین وکیل اصفهان در دوره نخست مجلس شورای ملی پس از پیروزی انقلاب مشروطه بود. تحصیلات اولیه مهندس رستگار مکتب خانه ای بود.او در سن 14 سالگی همراه برادرش دکتر رضا رستگار برای ادامه تحصیل به تهران هعزام شد و مدتی بعد وارد مدرسه دا الفنون شد.این مرد خود ساخته از نبوغ خاصی برخوردار بود و همه چیز را به سرعت یاد می گرفت او حتی در برخی زمینه ها به تدریس هم کلاسی های هم سن و سال و حتی بزرگ تر از خود می پرداخت.
وی پس از دو سال تحصیل در دارالفنون با وجود پایان ندادن تحصیلات متوسطه با قبولی در امتحانات اعزام محصل به خارج و احراز رتبه اول،در سن16 سالگی برای ادامه تحصیل عازم فرانسه شد.رستگار جوان ترین محصل اعزامی ایرانی آن زمان به اروپا بود.او در فرانسه در مدارس و دانشگاه های نانت و سوربون در رشته لوکوموتیو سازی و کشتی سازی تحصیل کرد.مهندس رستگار در دوران اقامت خود در پاریس به کار مشغول شد و پس از 19 سال به ایران بازگشت. مهندس رستگار پس از بازگشت به ایران در دانشگاه جنگ و دانشکده ی فنی تهران به تدریس پرداخت.برای اولین بار جعبه دنده ی اتومبیل در کلاس درس ایشان توسط دانشجویان او ساخنه شد و بسیاری از شاگردان او به رشته های صنایع سنگین کشیده شدند.وی در عین حال در اداره ی راه آهن نیز به عنوان مهندس فنی اشتغال داشت و پس از مدتی به ریاست اداره فنی راه آهن مرکز رسید و در تاسیس مدرسه فنی راه آهن نیز مشارکت داشت.
نخستین شرکتی که مهندس رستگار تاسیس کرد شرکت سهامی صنعتی معدنی ایران (سمیران) بود.این شرکت کتر های صنعتی معدنی و اکتشافی خود را در ایران به شیوه ی نوین و استاندارد بین المللی انجام میداد. مهندس رستگار در دوران زندگی کاری خود بانی و شریک تعداد زیادی از کار های صنعتی دیگر از جمله گروه صنعتی رنا، شرکت زامیاد و شرکت بریجیستون بود. با این حال کار اصلی و مهم خود را گروه صنعتی معدنی ایران میدانست که در زمان فعالیت بزرگترین در نوع خود در دنیا بود .این شرکت آورنده و گسترش دهنده شیوه های نوین معدن کاری با استاندار های جهانی در ایران بود و در این راه به حق لقب معدن کاری نوین ایران به مهندس رستگار تعلق گرفت.
مهندس رستگار نخستین کارشناس صنایع و معادن در ایران بود که به مساله محیط زیست و لطمه نخوردن آن در اثر عالیت های صنعتی و معدنی توجه خاصی داشت از جمله در زمینه باز سازی مجدد زمین بر اثر تخریب به دلیل استخراج معدن توجه به آب های زیر زمینی و ایجاد چرخه بازیافت آب های مورد استفاده، درختکاری در محیط های معدنی در بین صاحبان صنایع و معادن ایران پیشگام بود.
مهندس رستگار بر روی بیش از صد معدن مختلف در سراسر ایران اهتمام ورزیده و به سرمایه گذاری مبادرت کرد. که از آن جمله می توان به: معدن کوشک در بافق یزد، معدن نخلک در انارک اصفهان، معدن خانه ی سرمه در نجف آباد اصفهان معدن فیض آباد نایین، زیرکان در بافق یزد، معادن لکان حسین آباد دره نقره در اراک، معدن چاه گز بابکریا، معدن اردکان یزد، مهدی آباد یزد، قلعه زری در حد فاصل زنجان به تبریز ، معدن استرانسیوم در کویر ورامین و معدن بزرگ انگوران زنجان اشاره کرد.
معدن انگوران یکی از معادن بسیار قدیمی بود که به دلیل عدم استغاده مناسب به متروکه شده بود. مهندس رستگار که بانی معدن کاری به سبک نوین در ایران بود توانست انگوران را احیا کرده و با استفاده از نبوغ و پشتکار خود توانست آن را به بزرگترین معدن ایران و یکی از بزرگترین معادن دنیا تبدیل کند. معدن انگوران مهم ترین منبع روی جهان به شمار می رود. نوارنقاله ی انگوران که خود بانی و مبتکرش بود بیش از 20 کیلومتر دارد.
مهندس رستگار نه تنها خود به عمل کردن به شیوه های نوین معدن کاری اعتقاد دشت بلکه در اشاعه و آموزش این شیوه نیز کوشا بود. به همین دلیل در تاسیس مدرسه ی معدن ایران در زنجان مشارکت داشت. نتیجه این اقدام پژوهش نسل جدیدی از مهندسان و کارشناسان صنعت معدن با اتکا به جدیدترین فناوری های این رشته است.
مهندس رستگار به گردش سرمایه و ثروت اعتقاد داشت و از این جهت کلیه ی پژوهش هایش را شخصا سرمایه گذاری کرد و با وجود سرمایه گذاری فراوان و داشتن اعتبار نامحدود و امکان دریافت کمک های دولتی، دیناری از دولت و بانک ها وام نمی گرفت و اساسا هم اعتقادی هم به استفاده از منابع عمومی و رانت های مرسوم دولتی برای سرمایه گذاری خود نداشت.
مهندس مرتضی رستگار از تجمل گرای و خود بزرگ بینی به پرهیز داشت و اغلب در جمع کارگران عادی مجموعه صنعتی و معدنی خود به سر می برد و معمولا با آنان غذا می خورد و زندگی می کرد. متاسفانه پس از انقلاب به ایشان بی مهری شد و با بی احترامی مواجه شد. ولی با وجود اینکه سعی شد اسم ایشان حذف شود اینقدر ایشان به همه مردم منطقه محبت نموده بود که در تمام خانه کارگران عکس های وی به چشم می خورد.
مهندس مرتضی رستگار جواهری به دلیل ابتلا به بیماری قلبی و عدم امکان معالجه در ایران به خارج از کشور عزیمت کرد و سرانجام در دی ماه 1377 ش.م در سن 86 سالگی در ونکوور کانادا در گذشت. ده سال بعد که دندی به صورت یک شهر درآمد نام بلوار اصلی آن شهر به نام این مرد بزرگ نهاده شد و دوباره حق به حقدار رسید. یادش گرامی باد.
