زهره رجب‌نیا – گروه تجارت: آنچه در دنیای صنعتی امروز حرف نخست را می‌زند، وجود برنامه‌ریزی صحیح برای استفاده از سرمایه و منابع محدود و تخصیص مواد اولیه برای استفاده از مزیت‌هایی نسبی یک صنعت است.
به این ترتیب کشورهای مختلف جهان نیز با شناخت مزیت‌های نسبی صنایع مادر در اقتصاد، تلاش می‌کنند تا با تامین مواد اولیه صنایعی چون معدن و ایجاد زیرساخت‌های آن به هدایت درست سرمایه‌ها و منابع کشورشان اقدام کنند. بر همین اساس، معدنکاری به عنوان یکی از مهم‌ترین صنایع مادر و وابستگی دیگر صنایع به آن از ویژگی‌های منحصر به فردی دراقتصاد کشورها برخوردار است. این وابستگی صنایع گوناگون به مواد معدنی اهمیت و جایگاه ویژه‌ای به این صنعت می‌بخشد. چرا که مواد معدنی درحقیقت مانند خون جاری در رگ‌های صنایع به حساب می‌آیند و اختلال در فعالیت‌های این حوزه به معنی افت تولید در دیگر صنایع و در نهایت توقف آنها تلقی می‌شود. اما موضوع دیگری که به اهمیت این بخش می‌افزاید، توانایی بخش معدن در ایجاد اشتغال و درآمدزایی چشمگیر آن است که سرمایه‌گذاری در این بخش را توجیه‌پذیر می‌سازد.
هزینه اکتشاف معادن جدید در دنیا در سال ۲۰۱۴م در مجموع به ۵/۵۵میلیارد رسید. که این رقم کمتر از ۵/۹۲ میلیارد دلار سال ۲۰۱۳ میلادی است. با این همه گزارش موسسه تحقیقاتی فلزات و معادن «اس‌ان‌ال» در سال ۲۰۱۴ میلادی از افت قیمت فلزات، نفت و سایه سنگینی که بر سر هزینه‌های اکتشاف معادن افتاده است حکایت دارد، رکودی که موجب شده تا پایان سال ۲۰۱۴ م کل سرمایه‌گذاری در بخش معدن به زیر ۱۳۰۰ میلیارد دلار برسد رقمی که کمتر از ۱۳۴۳ میلیارد دلار در پایان ماه نوامبر و کمتر از ۲۰۰۰ میلیارد دلار در فوریه ۲۰۱۲ میلادی بود.
در ادامه این گزارش با استناد به گزارش «ماین نیوز» و وب سایت ماینینگ فناوری، نگاهی به فعالیت شاخص‌ترین شرکت‌های معدنی جهان و میزان درآمدهای آنها می‌اندازیم. در این گزارش آمده است «گلنکوراکستراتا»، «بی‌اچ‌پی بیلیتون»، «ریوتینتو» و «واله» بیشترین درآمد را از فعالیت‌های معدنی در سال ۲۰۱۳م به‌دست آوردند.
گلنکوراکستراتا
از «گلنکوراکستراتا» به عنوان بزرگترین شرکت معدنی جهان نام برده شده است، شرکتی که مقر اصلی آن در سوئیس است و درآمد اعلام شده‌اش از فعالیت‌های صنعتی و بازاریابی در بخش‌های فلزات، مواد معدنی، زغال‌سنگ و نفت در سال ۲۰۱۳میلادی از ۲۰۰ میلیارد دلار فراتر رفته است. این شرکت که از ادغام شرکت‌های بازرگانی کالای گلنکور با شرکت معدنی «اکستراتا» در مه سال ۲۰۱۳میلادی به وجود آمده است، اکنون دارای ۱۵۰ پایگاه معدنی و متالوژیکی در سراسر جهان است.
درآمد «گلنکوراکستراتا » از فلزات و مواد معدنی از جمله مس، نیکل، روی و سرب، آلیاژها، آلومینا و آلومینیوم و سنگ‌آهن به بیش از ۶۴ میلیارد دلار در سال می‌رسد. این شرکت همچنین ۱۳۸/۱ میلیون تن زغال‌سنگ در سال ۲۰۱۳ م تولید کرده که درآمدهای صنعتی حاصل از آن از ۱۰ میلیارد دلار فراتر رفت.
بی اچ پی بیلیتون
این شرکت دومین معدنکار بزرگ جهان نامیده می‌شود، معدنکار استرالیایی که میزان درآمد آن درماه دسامبر سال ۲۰۱۳ از مرز ۶/۸۳میلیارد دلار گذشته است و کالاهای معدنی عمده تولید این شرکت شامل آلومینیوم، زغال‌سنگ، مس، سنگ‌آهن، منگنز، نیکل، نقره و اورانیوم هستند. فعالیت‌های سنگ‌آهن این شرکت که سومین تولیدکننده بزرگ جهان است، شامل فعالیت‌های سنگ‌آهن وسترن استرالیا در منطقه پیلبارا و سنگ‌آهن سامارکو در برزیل است.
مس دومین منبع درآمد بزرگ بی‌اچ پی بیلیتون است و این شرکت اسکوندیدای شیلی را که بزرگترین معدن مس جهان است، اداره می‌کند. همچنین صاحب ۳ معدن از ۱۰معدن زغال‌سنگ بزرگ جهان است.
ریوتینتو
اما «ریوتینتو» شرکت چندملیتی معدنکاری جهان نام دارد که با مشارکت بریتانیا و استرالیا پا گرفته و مقر اصلی آن در لندن است.
درآمد ناخالص این شرکت معدنکاری در طول یک سال ۵۴/۲۶ میلیارد دلار برآورد شده است و عنوان سومین معدنکار بزرگ جهان به این شرکت تعلق دارد. این شرکت همچنین درحال‌حاضر دومین تولیدکننده بزرگ سنگ‌آهن در جهان است و فروش سنگ‌آهن بیش از ۲۵ میلیارد دلار از درآمد این شرکت در سال ۲۰۱۳م را تشکیل می‌دهد. درآمد حاصل از فروش آلومینیوم و مس نیز به ترتیب به ۱۲/۴ و ۵/۹ میلیارد دلار می‌رسد. فعالیت‌های این شرکت در زمینه زغال‌سنگ در استرالیا و موزامبیک منبع ۴/۵ میلیارد دلار از درآمدش بود. الماس و مواد معدنی نیز در ۴/۱ میلیارد دلار از درآمد ریو سهم داشتند. «سیماندو» در گینه و «هامرسلی» در استرالیا که از سوی «ریوتینتو» اداره می‌شوند، جزو ۱۰ معدن سنگ‌آهن بزرگ جهان هستند. این شرکت ۳۰ درصد سهم «اسکوندیدا» که بزرگترین معدن مس شیلی است را در اختیار دارد و دو معدن از ۱۰ معدن اورانیوم بزرگ جهان را اداره می‌کند. همچنین صاحب آرگیل که یکی از بزرگترین معادن الماس جهان است، می‌باشد.
واله
اما عنوان چهارمین معدنکار بزرگ جهان به شرکت معدنی و فلزات «واله» اختصاص یافته است، شرکت چندملیتی برزیلی که با درآمد ۹/۴۸ میلیارد دلاری در سال ۲۰۱۳ میلادی بزرگترین تولیدکننده سنگ‌آهن جهان و دومین تولیدکننده بزرگ نیکل جهان است. سنگ‌آهن و گندله به ترتیب منبع ۵۸ و ۱۲/۶ درصد از درآمد «واله» در سال ۲۰۱۳ میلادی بودند. فلزات پایه شامل نیکل، مس، طلا و فلزات گروه پلاتین در ۱۴/۹درصد درآمد این شرکت سهم داشتند.
کودها از جمله پتاس، فسفات و نیتروژن ۶/۱ درصد و زغال‌سنگ ۱/۹ درصد از منبع درآمد این شرکت در این سال بود. آسیا در ۵۴/۲درصد درآمد واله در سال ۲۰۱۳ سهیم بود و چین در این میان به تنهایی ۳۸/۶ درصد سهم داشت. «واله» ۳ معدن از بزرگترین معادن سنگ‌آهن جهان را اداره می‌کند و معدن زغال‌سنگ مواتیز با اداره واله در استان تته‌موزامبیک، چهارمین معدن بزرگ زغال‌سنگ جهان از نظر ذخایر است.
آنگلوامریکن
شرکت معدنی چندملیتی بریتانیایی آنگلوامریکن که مقر مرکزی آن در لندن است، ۳۳/۰۶ میلیارد دلار درآمد در یک سال منتهی به دسامبر ۲۰۱۳ داشت که این شرکت را پنجمین معدنکار بزرگ جهان کرد.
آنگلوامریکن ۴۲/۲میلیون تن سنگ‌آهن، ۹۷/۸میلیون تن زغال‌سنگ، ۳۴۴۰۰ تن نیکل، ۳۲/۲میلیون تن پلاتین و ۳۱/۲ میلیون قیراط الماس در سال ۲۰۱۳م تولید کرد. الماس منبع ۶/۳۹ میلیارد دلار و سنگ‌آهن و مس به ترتیب منبع ۵/۳ و ۵/۲میلیارد دلار از کل درآمد این شرکت بودند. درآمد آنگلوامریکن از زغال‌سنگ حرارتی و زغال‌سنگ متالوژیکی به ترتیب به ۳/۸ و ۲/۲۶ میلیارد دلار رسید درحالی که پلاتین در این زمینه ۳/۵۸ میلیارد دلار سهم داشت. فعالیت‌های معدنی در افریقای جنوبی و شیلی بزرگترین سهم را در درآمد این شرکت در سال ۲۰۱۳م داشتند. پروژه سنگ‌آهن میناس ریو واله در برزیل و معدن سیشن، بخش فعالیت‌های سنگ‌آهن کومبای آن در افریقای جنوبی جزو ۱۱ معدن بزرگ سنگ‌آهن جهان هستند که اداره آنها با شرکت واله است. این شرکت همچنین سهم عمده‌ای در معادن «کویاهواسی» و «لس برونسس» در شیلی دارد که جزو ۱۰ معدن مس بزرگ جهان است.
چاینا شینهوا
اما ششمین شرکت بزرگ معدنی جهان «چاینا شینهوا» شرکت معدنکاری زغال‌سنگ دولتی چین است که با درآمد برآورد شده ۳۲/۱میلیارد دلار درسال ۲۰۱۳م، عنوان یکی از ۱۰ شرکت برتر دنیا را به خود اختصاص داده است. فروش زغال‌سنگ این شرکت در سال ۲۰۱۳ م نسبت به سال ۲۰۱۲م افزایش ۱۰/۸ درصدی داشت.
زغال‌سنگ دریابرد فروخته شده در سال گذشته به ۳۷۳/۳ میلیون تن رسید. میزان ذخایر زغال‌سنگ قابل احیای این شرکت نیز تا دسامبر سال ۲۰۱۲میلادی ۱۵/۱۲ میلیارد دلار برآورد شده بود.
فریپورت مک موران
شرکت طلا و مس فریپورت مک‌موران ۱۸/۳ میلیارد دلار درآمد در یک سال منتهی به دسامبر ۲۰۱۳ کسب کرد که این شرکت منابع طبیعی مستقر در «فونیکس آریزونا» را هفتمین معدنکار بزرگ جهان ساخت. این شرکت مس، طلا، مولیبدن و کبالت تولید می‌کند و فعالیت‌های معدنی در امریکای شمالی، امریکای جنوبی، افریقا و اندونزی دارد. فریپورت ۴/۱۳میلیارد پوند مس، ۱/۲۵میلیون اونس طلا و ۹۴ میلیون پوند «مولیبدن» در سال ۲۰۱۳ میلادی تولید کرد.
بریک گولد
«بریک گولد» که بزرگترین شرکت معدنی طلای جهان است، ۱۲/۵ میلیارد دلار درآمد در سال ۲۰۱۳م داشت که این شرکت را در رده هشتمین معدنکار بزرگ جهان قرار داد.
درآمد این غول معدنی چندملیتی کانادایی ۱۴/۳۹ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۲م بود. بریک گولد در زمینه استخراج طلا و مس در استرالیا، افریقا، امریکای شمالی و امریکای جنوبی فعالیت دارد. این شرکت ۷/۱۶ میلیون اونس طلا و ۵۳۹ میلیون پوند مس در سال ۲۰۱۳م تولید کرد. ذخایر مس این شرکت ۱۴ میلیارد پوند برآورد شد. این شرکت صاحب ۳ معدن از ۱۰ معدن بزرگ طلای جهان است.
زغال‌سنگ هند
شرکت معدنی دولتی زغال‌سنگ هند (سی‌ای‌ال) با درآمد فروش خالص بیش از ۱۱ میلیارد دلار در یک سال منتهی به دسامبر سال ۲۰۱۳، نهمین شرکت معدنی بزرگ جهان رتبه‌بندی شد. این شرکت حدود ۸۰ درصد از کل زغال‌سنگ هند را که سومین کشور تولیدکننده بزرگ زغال‌سنگ است، تولید می‌کند. این شرکت بیش از ۴۶۰ معدن زغال‌سنگ در ۸۱ منطقه معدنی گسترده شده در بیش از ۸ ایالت هندی را از طریق ۷ شرکت زیرمجموعه خود اداره می‌کند و ۵۱۴/۲۱میلیون تن زغال‌سنگ در سال مالی که مارس ۲۰۱۳م به پایان رسید، تولید کرد. تولید زغال‌سنگ این شرکت در فاصله آوریل سال ۲۰۱۳ تا ژانویه سال ۲۰۱۴ به ۳۶۶ میلیون تن رسید.
گروه فلزات فورتسکیو
گروه فلزات «فورتسکیو» دهمین شرکت معدنی بزرگ جهان است که ۱۰/۶۹ میلیارد دلار درآمد در یک سال منتهی به دسامبر سال ۲۰۱۳ به‌دست آورد. این شرکت معدنی استرالیایی، چهارمین تولیدکننده بزرگ سنگ‌آهن پس از «واله»، «ریوتینتو» و «بی‌اچ پی بیلیتون» است. این شرکت بیشتر در منطقه «پیلبارای وسترن» استرالیا فعالیت می‌کند و ۹۹/۱ میلیون تن سنگ‌آهن در سال ۲۰۱۳م صادر کرد. بیش از ۹۰ درصد فروش سنگ‌آهن «فورتسکیو» در سال گذشته به چین بود که بزرگترین مصرف‌کننده زغال‌سنگ جهان است
(زهره رجب نیا – گروه تجارت – برگرفته از روزنامه صمت مورخ 1394/04/10)
