نرگس قیصری – گروه معدن: برای اطلاق عنوان خام یا فرآوری ماده معدنی تعاریف مختلفی وجود دارد. به‌گونه‌ای که هم‌اکنون اختلاف نظرهای مختلفی بین کارشناسان و فعالان حوزه‌های معدنی ایجاد شده است.
در واقع برخی از کارشناسان معتقدند به ماده‌ای خام گفته می‌شود که در فرآیند استخراج هیچ‌گونه فرآیندی همچون خردایش و جداسازی انجام نشده باشد و ماده معدنی پس از استخراج به همان شکل اولیه به کارخانه‌های فرآوری واگذار شود. البته در مقابل این اظهار نظر برخی از کارشناسان و فعالان معتقدند دانه‌بندی و جداسازی مواد باطله در هنگام استخراج تغییری در کیفیت و نوع محصول ایجاد نکرده و در صورتی می‌توان یک ماده معدنی را از تعریف خام خارج کرد که با تغییرات شیمیایی و فیزیکی، کیفیت و نوع کاربری آن تغییر یافته باشد. در هر حال اطلاق خام بودن به یک ماده معدنی هم‌اکنون چالش‌های زیادی را برای فعالان برخی از حوزه‌های معدنی ایجاد کرده است به‌گونه‌ای که فعالان معدنی در تلاش هستند تا از هر طریقی شده از زیر بار عبارت خام‌فروشی که این روزها به شدت مورد توجه و غضب مسئولان دولتی و مجلسی‌ها قرار گرفته فرار کرده تا از پرداخت عوارض صادراتی که دولت قصد دارد با تکیه بر آن از خروج محصولات معدنی خام از کشور جلوگیری کند شانه خالی کنند. موضوعی که بیشترین چالش را در بین سنگ‌آهنی‌ها داشته است.
فرآوری عامل تعیین‌کننده
سیداحمد مشکانی، استاد دانشگاه و فعال معدنی نیز تعریف‌های مختلفی از مواد معدنی داشته و به صمت می‌گوید: مواد معدنی که از معادن استخراج شده و هیچ‌گونه عملیات فرآوری بر روی آنها انجام نشده را مواد معدنی خام می‌گویند. همچنین کانی‌های نیمه‌فلزی هم که امکان استفاده از آنها به طور مستقیم در صنایع مختلف وجود دارد، مواد خام معدنی اتلاق می‌شود.
وی با بیان اینکه بسیاری از مواد معدنی در جرگه محصولات خام قرار می‌گیرند، افزود: خاک‌های صنعتی همچون فلدسپات به عنوان مواد خام شناخته شده و در صورت فرآوری آنها علاوه بر افزایش ارزش اقتصادی این محصول زمینه استفاده از آن در صنایع مختلف فراهم می‌شود.
مشکانی معتقد است که فرآوری محصولات معدنی دو نتیجه مهم و مثبت را به دنبال خواهد داشت. در واقع با فرآوری محصولات معدنی زمینه ایجاد اشتغال برای افراد فراهم شده و از خروج مواد معدنی از کشور جلوگیری می‌شود. اما برای رسیدن به این امر، در اختیار داشتن منابع مالی و انجام سرمایه‌گذاری از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. به این ترتیب با راه‌اندازی واحدهای فرآوری زمینه ایجاد اشتغال فراهم شده و از سوی دیگر باعث کاهش هزینه‌های فرآوری برای فعالان معدنی خواهد شد.
وی در ادامه با اشاره به اینکه فرآوری محصولات معدنی به وجود عوامل متعددی وابسته است، گفت: نیاز به انباشت مالی برای ایجاد واحدهای فرآوری از یکسو و در اختیار داشتن دانش فنی موردنیاز برای فرآوری محصولات معدنی از جمله موارد مهمی است که باید مورد توجه قرار گیرد. این درحالی است که نبود انباشت مالی و تسهیلات مالی با شرایط مناسب سبب شده تا تمایل کمتری برای ورود به این بخش داشته باشند.
(نرگس قیصری – گروه معدن – برگرفته از روزنامه صمت مورخ 1393/12/04)
