صحبت‌های اخیر وزیر صنعت در آیین افتتاح کارخانه ذوب فولاد شاهرود مبنی بر توقف صادرات مواد معدنی خام تا 3سال آینده، نگرانی‌هایی را در میان معدنکاران برانگیخته است.
به زعم اهالی معدن اگر دولت تمهیداتی را برای توقف صادرات مواد معدنی خام در نظر گرفته باشد، دستیابی به این هدف در بلند مدت دور از انتظار نیست اما اگر تنها ابزار دولت برای جلوگیری از خام‌فروشی استفاده از تعرفه و با حقوق دولتی باشد، سرانجامی جز تعطیلی معادن کوچک و متوسط در انتظار معدنکاری کشور نخواهد بود. با این حال کارشناسان اذعان دارند حتی اگر دولت برنامه‌یی برای جلوگیری از خام‌فروشی در نظر داشته باشد، دستیابی به این مهم تنها در بازه زمانی دو تا سه ساله دور از انتظار است.
تفکری اشتباه در صادرات مواد معدنی
در این رابطه دکتر سیداحمد مشکانی، عضو هیات علمی دانشگاه معتقد است جلوگیری از صادرات مواد معدنی انگیزه تولید را از معدنکاران می‌گیرد و این امر در آینده به ضرر معدنکاری کشور خواهد بود.
مشکانی با بیان اینکه این دیدگاه که باید جلو صادرات تمام مواد معدنی را گرفت اشتباه است، تصریح کرد: “این طرز فکر که جلو صادرات مواد معدنی را بگیریم تا مبادا در آینده به این مواد معدنی نیاز پیدا کنیم از اساس اشتباه است. صنایع و مواد معدنی مختلف در میان کشورهای گوناگون توزیع شده از این رو صادرات مواد معدنی مازاد بر نیاز داخلی امر غیرمعقولی نیست.”
وی با بیان اینکه طی دو سال اخیر بسیاری از معادن تعطیل شده‌اند، اظهارکرد”: بخش خصوصی برای بقا باید درآمد داشته باشد و این درآمد درحال حاضر از محل فروش مواد معدنی حاصل می‌شود. از این رو اگر جلو فروش مواد معدنی گرفته شود، معادن کوچک و متوسط تعطیل خواهند شد.”
این فعال بخش خصوصی تصریح کرد: ”دولت باید راهکارهایی را ایجاد کند تا معادن رشد کنند. این درحالی است که دولت با بالا بردن حقوق دولتی و بهره مالکانه معدنکاران را در معرض تهدید قرار می‌دهد. در همین حال در شرایطی که خریدار خارجی تولیدات معدنی را با قیمت بالاتری از مصرف‌کننده داخلی خریداری می‌کنند یا اینکه بازار مصرفی برای ماده معدنی تولید شده، وجود ندارد راهی جز صادرات پیش رو تولیدکننده باقی نمی‌ماند.”
ایجاد فضای رقابتی در بازار داخلی و خارجی
وی با بیان اینکه باید برنامه‌ریزی برای ایجاد صنایع معدنی و رونق فرآوری صورت گیرد، اظهارکرد: “در درجه اول دولت باید صنایع را ایجاد کند تا تولیدکنندگان کوچک و متوسط بار خود را به تولیدکننده داخلی بفروشند. از این طریق فضای رقابتی میان بازار داخلی و خارجی ایجاد می‌شود. درصورتی که این بازار رقابتی وجود نداشته باشد نمی‌توان انتظار داشت که تولیدکننده محصول خود را با بهای پایین‌تری در داخل به فروش برساند.”
مشکانی با اشاره به کاهش هزینه‌ها درصورت فروش مواد معدنی در بازار داخلی افزود: “تولیدکننده ترجیح می‌دهد مواد معدنی خود را در بازار داخلی به فروش برساند چراکه در این صورت هزینه‌های حمل کاهش پیدا می‌کند اما متاسفانه درحال حاضر یا بازار مصرف برای مواد معدنی وجود ندارد یا در صورت وجود بازار مصرف، قیمت خرید پایین‌تر از نرخ صادراتی است که صادرات مواد معدنی را برای معدنکار به صرفه‌تر می‌کند. با این حال اگر قیمت خرید براساس قیمت‌های بازار جهانی باشد، معدنکار برای فروش مواد معدنی در بازار داخلی راغب‌تر خواهد بود.”
(برگرفته از روزنامه تعادل مورخ 1394/02/08)
