معادن کوچک با توجه به نوع ماده معدنی، در دوران رکود شرایط متفاوتی را تجربه کرده‌اند، به‌طوری که در این معادن، اعمال سیاست‌هایی همچون حقوق دولتی، مالیات بر درآمد، مالیات بر ارزش‌افزوده و همچنین هزینه حمل‌ونقل صرفه اقتصادی را از آنها گرفته است.
حال در معادن سنگ‌آهن این وضعیت تشدید شده است، زیرا قیمت جهانی این ماده معدنی نیز کاهش یافته است. در واقع اگر بخواهیم به شرایط معادن کوچک در یک سال اخیر نگاه کنیم باید از قیمت تمام‌شده محصولات معدنی ۶۰ درصد هزینه حمل‌ونقل کسر کنیم و از ۴۰ درصد باقی مانده برای هزینه استخراج، هزینه کارگر، حقوق دولتی، مالیات و… در نظر بگیریم.ادامه این شرایط منجربه ضرر معادن کوچک شد، زیرا آنها توان ادامه تولید در شرایطی که هزینه تولید با هزینه تمام شده آنها هماهنگ نبود نداشتند. به همین دلیل نزدیک به ۵۰ درصد از معادن کوچک به کاهش تولید در حد تعطیلی دست زدند و پیش‌بینی می‌شود اگر این معادن از نظر پرداخت حقوق دولتی، مالیات و… مورد حمایت و اعمال تخفیف قرار نگیرند شاهد تعطیلی کامل این معادن باشیم.درواقع معادن کوچک تنها در صورتی می‌توانند به حیات خود ادامه دهند که فاصله آنها با کارخانه‌های واحد فرآوری کمتر از ۱۰۰ کیلومتر باشد، البته معادن کوچکی که به تولید خاک‌های صنعتی چون کائولن، نیکل، باریت و… می‌پردازند شرایط بهتری دارند و می‌توانند استخراج و برداشت مواد معدنی خود را ادامه دهند.در سال‌های گذشته سیاست‌های اقتصادی تنها به ضرر معادن کوچک بوده که بیشتر آنها خصوصی هستند، از این رو ادامه این روند منجر به آسیب معادن خصوصی در مقیاس‌های کوچک و متوسط خواهد شد، گرچه معادن بزرگ نیز در یک سال اخیر تحت تاثیر شرایط بد اقتصادی قرار گرفته‌اند اما این مسئله تاثیر کمتری بر آنها گذاشته است.
احمد مشکانی – استاد دانشگاه
(برگرفته از روزنامه صمت مورخ 1394/01/24)
